Een reanimatie in de kerk komt gelukkig niet vaak voor. Maar áls het gebeurt, waar wordt de reanimatie dan uitgevoerd? In de kerkzaal of verplaatsen we het slachtoffer bij voorkeur naar een zaal of hal?
Spanningsveld
In de rubriek Zogezegd van het Reformatorisch Dagblad van vrijdag 3 februari 2023 stond een citaat van een BHV-coördinator die geïnterviewd was voor De Wekker, het magazine van de Christelijke Gereformeerde Kerken: “Wij ervaren een spanningsveld tussen enerzijds levensreddend bezig zijn en anderzijds de eredienst die gaande is. Het beleid is om iemand te verplaatsen, maar bij reanimatie telt elke minuut. Bij een reanimatie moet de hele dienst echter gestopt worden. Dat is een heikel punt.”
Oefenen
Kerkveiligheid komt veel in kerken voor trainingen op het gebied van veiligheid en hulpverlening. Bij de hulpverleningstrainingen wordt natuurlijk ook het scenario reanimatie besproken en geoefend. Dikwijls ontstaat er een discussie over het al dan niet verplaatsen van een slachtoffer. Vaak wordt ook een BHV-instructeur geciteerd die tijdens een training heeft gezegd dat het niet te begrijpen is dat een slachtoffer niet in de kerkzaal wordt gereanimeerd. In dit artikel bekijken we de voor- en nadelen van het verplaatsen van een slachtoffer in een kerk. Daar weerleggen we ook de opvatting van de BHV-instructeur en andere opleiders.
Volgens het boekje
De meeste eerste hulpverleners* kennen de vijf belangrijke punten die Het Oranje Kruis tot de 27e druk in Het Oranje Kruis boekje had staan. Het vijfde punt daarvan was: Help het slachtoffer op de plaats waar hij zich bevindt. En dat is ook het meest logische, want we willen voorkomen dat we een slachtoffer onnodig verplaatsen. Verplaatsen doen we wel als het slachtoffer zich in een gevaarlijke situatie bevindt. In het geval van een reanimatie komt het verplaatsen vaker voor, zo voeren we geen reanimatie uit bij een slachtoffer die in bed ligt. In dat geval verplaatsen we het slachtoffer naar de grond. Als de ruimte waar het slachtoffer ligt te krap is, bijvoorbeeld een badkamer, dan verplaatsen we het slachtoffer ook. Maar als er gereanimeerd moet worden op kantoor, in een klaslokaal of in een magazijn of fabriek, dan is het meestal niet nodig om het slachtoffer te verplaatsen. In dat geval zorgen we juist dat omstanders die geen rol bij de reanimatie hebben, worden weggestuurd.
Voor- en nadelen van reanimatie in de kerk
Als we de focus verleggen naar de kerk, dan is tijdswinst het grote voordeel van het uitvoeren van reanimatie op de plaats waar het slachtoffer zich bevindt. Bij het constateren van bewustzijnsverlies en een afwezige ademhaling kan direct de reanimatie worden gestart. Belangrijk is om het slachtoffer af te schermen.
Nadelen zijn dat omstanders moeten worden weggestuurd. Daarbij is er een verschil hoeveel kerkgangers aanwezig zijn. Vijftig kerkgangers? Of tweeduizend? Vaak is er in een kerk niet voldoende ruimte om alle kerkgangers op te vangen, dus laten we ze maar huis gaan. Daar gaan 1600 kerkgangers naar huis, onder de indruk van het gebeurde dat ze hoe dan ook hebben meegekregen. Tussen al die mensen die aan het lopend, met de fiets of auto naar huis gaan, spoedden zich de hulpdiensten die op weg zijn naar de kerk. Natuurlijk is het ook mogelijk om in de instructie die aan de kerkgangers wordt gegeven, te zeggen dat men moet wachten met naar huis gaan totdat de hulpdiensten zijn gearriveerd. Soms is dat eenvoudig door het hek van het parkeerterrein van de kerk te sluiten. Maar heeft een kerk geen eigen parkeerterrein, dan is dat veel moeilijker te realiseren.
De voordelen van het verplaatsen van het slachtoffer naar een zaal of hal is dat de eredienst slechts kort moeten worden onderbroken en dat de kerk niet ontruimd hoeft te worden. Tevens hebben de hulpverleners alle ruimte om de eerste hulp te verlenen.
Een nadeel is dat de reanimatie later start. Echter, als iemand thuis is en een circulatiestilstand krijgt, wordt er dikwijls ook niet gelijk gestart met de reanimatie. Als iemand in de kerk onwel wordt, zijn er binnen korte tijd hulpverleners bij het slachtoffer. Die kunnen, als ze constateren dat het slachtoffer gereanimeerd moet worden, het slachtoffer met behulp van de noodvervoersgreep van Rautek de kerkzaal uithelpen.
Er zijn uitzonderingen: stel dat iemand te zwaar is om snel de kerk uit te dragen, dan zal wel de reanimatie in de kerkzaal moeten worden opgestart en zal de eredienst direct moeten worden beëindigd.
Herhaling
Scenario’s als reanimatie moeten zeker jaarlijks worden geoefend. Herhalen is belangrijk, de eerste hulpverleners moeten de scenario’s ongeveer kunnen dromen. Kerkveiligheid traint de eerste hulpverleners in kerken hoe ze moeten handelen. Soms is een scenario eenvoudig, maar vaak ook complexer. Zeker als het een corpulent persoon betreft, iemand die op een galerij ligt, de voorganger, etc. De situatie is ook complexer als er hulp moet worden verleend voor of tijdens de bediening van een sacrament. Het is goed om daar over te spreken met de kerkenraad: hoe gaat de dienst dan verder?
Ook is het belangrijk om in een protocol vast te leggen welke taken er zijn, zoals het informeren van familie en kerkenraad. Als de kerkdienst wordt onderbroken is het ook belangrijk om luisteraars van de kerktelefoon te informeren. Als de kerkdienst met beeld wordt uitgezonden, mag het slachtoffer niet in beeld komen.
Zo zijn er veel aandachtspunten rondom dit thema. Er is geen goed of fout, maar zeggen dat de eredienst maar beëindigd moet worden, zonder inhoudelijk van de situatie in de kerk op de hoogte te zijn, is te simpel. Dat er een spanningsveld is, beamen we. Echter is het afhankelijk van de plaatselijke situatie en de snelheid waarmee iemand verplaatst kan worden.
Kerkveiligheid verzorgt reanimatietrainingen voor leden van EHBO- en BHV-commissies in kerken. Daarnaast verzorgen we praktische oefenavonden (scenariotrainingen) in kerken. Niet alleen gericht op reanimatie of onwelwording, maar ook op gebied van ontruiming, brandbestrijding en veiligheid. Neem vrijblijvend contact met ons op om te informeren wat we voor uw kerk kunnen betekenen.
Bedrijven, instellingen en particulieren kunnen ook getraind worden, kijk voor meer informatie op Thinksafe.nu
*In dit artikel wordt over eerste hulpverleners gesproken, daarmee bedoelen we allen die in de kerk een rol hebben bij de hulpverlening. Dus ook BHV’ers, verpleegkundigen, artsen, etc.